سازمان تجارت جهانی در گزارشی پاسخ داد؛آیا تاثیر کرونا بر تجارت جهانی مانند بحرانهای قبلی است؟

تجارت عامل مهمی در احیای اقتصادی کشورها است و برای احیای اقتصاد دنیا بعد از پایان بحران کرونا هم نقش مهمی دارد. حال سوال این است که در سال ۲۰۲۱ تجارت در دنیا رشد می کند یا خیر؟

به گزارش  اتاق ایران و امارات به نقل از بازار همه گیری کرونا در ابتدا دنیا را با شوک بزرگی روبرو کرد. شوکی که ریشه در نا آگاهی در مورد شرایط پیش رو داشت ولی  به تدریج اوضاع تغییر کرد و دنیا به زندگی در این وضعیت تازه خو کرد.

تاثیر این بحران روی تجارت دنیا هم مانند حوزه های دیگر محسوس بود. البته باید در نظر داشت قبل از همه گیری کرونا به دلیل جنگ تجاری ایجاد شده توسط دونالد ترامپ و بین کشورهای چین و امریکا، حجم تجارت در دنیا کاهش پیدا کرده بود ولی تاثیر بحران کنونی بسیار بزرگتر از جنگ تجاری مذکور است.

سازمان تجارت جهانی پیش بینی کرده است در سال ۲۰۲۰ که سال پاندمی در تمامی دنیا نام دارد، حجم تجارت در دنیا بالغ بر ۹.۲ درصد نسبت به سال قبل از آن کاهش داشته باشد ولی این روند در سال ۲۰۲۱ تغییر خواهد کرد. در سال آتی افزایش ۷.۲ درصدی حجم تجارت را در دنیا شاهد خواهیم بود که این رشد اندکی از باری که روی اقتصاد دنیا است خواهد کاست ولی  نمی تواند تمام زیان های تحمیل شده به تجارت و اقتصاد دنیا در سال ۲۰۲۰ و سال ۲۰۱۹ را جبران کند.

سازمان تجارت جهانی در این گزارش در مورد وضعیت اقتصادی دنیا در سال پیش رو نوشت: «شرایط اقتصادی دنیا بستگس به سطح همه گیری در ماه های اولیه و حجم تولید واکسن و نوع تزریق آن در دنیا در ماه های بعد دارد. در صورتیکه شرکتهای واکسن سازی مختلفی موفق به تولید واکسن و تولید انبوه شوند، تا انتهای سال بعد دنیا از بحران کرونا خارج خواهد شد و اقتصاد به شرایط عادی بازمی گردد ولی این خوش بینانه ترین سناریو است.»

پیش بینی ها تغییر کرد
پیش بینی تازه ای که سازمان تجارت جهانی ارایه داده است با پیش بینی ارایه شده در فصل دوم سال ۲۰۲۰ تفاوتهایی دارد. در انتهای ژوئن این سازمان پیش بینی کرده بود حجم تجارت دنیا در سال جاری با نرخ ۱۲.۹ درصد نسبت به سال قبل از آن کاهش خواهد یافت که نسبت به براورد کنونی بدبینانه تر است. از طرف دیگر این سازمان انتظار داشت در سال ۲۰۲۱ حجم تجارت در دنیا با نرخ بالغ بر ۲۱.۳ درصد رشد کند که با پیش بینی کنونی تفاوت زیادی دارد.

سازمان تجارت جهانی در این زمینه می گوید: «امسال سال سختی برای تجارت دنیا بود و ما با بحران های زیادی دست به گریبان بودیم. سناریوهای مختلفی برای تجارت دنیا در سال جاری و سال آتی وجود دارد که هر یک از آنها بسته به سطح پیشروی ویروس کرونا و نوع پاسخی است که دولتها به این  بحران می دهند. مطالعات ما نشان داده است کشورهای دنیا در سال جاری وضعیتی بهتر از پیش بینی های قبلی داشتند. ما رکودی عمیق تر و شدیدتر را پیش بینی می کردیم ولی حجم بالای حمایتهای مالی دولتها از مردم و کسب و کارها سبب شد تا شرایط بهتر از پیش بینی های قبلی شود. از طرف دیگر سناریوی رشد اقتصادی وی شکل در ماه های اولیه پاندمی یک سناریوی مورد قبول بود و با استناد به همین سناریو، پیش بینی شده بود در سال ۲۰۲۱ حجم تجارت در دنیا رشد بالغ بر ۲۱ درصدی را داشته باشد. امروز می دانیم تاثیرات منفی اقتصادی ناشی از این بحران تا سالها روی اقتصاد دنیا باقی  می ماند و نمی توان انتظار بازگشت به وضع قبل از پاندمی در سال ۲۰۲۱ را داشت. بنابراین در خوش بینانه ترین حالت حجم تجارت در سال آتی با نرخ ۷.۲ درصد رشد خواهد کرد و رسیدن به وضعی که قبل از کرونا داشتیم شاید تا سال ۲۰۲۵ طول بکشد.»

تفاوت نوسان تجارت در دوره پاندمی با بحران های مالی قبل
در طی این ماه ها بارها شرایط اقتصادی دنیا با بحران های مالی قبلی مقایسه شده است اما از نظر سازمان تجارت جهانی تاثیر این بحران روی تجارت دنیا در سال جاری  متفاوت از تاثیر بحران مالی سال ۲۰۰۸ روی تجارت دنیا است.

این سازمان در گزارش خود نوشت: «با وجود اینکه در دوران پاندمی، حجم تجارت در دنیا به اندازه ای که در سالهای ۲۰۰۸-۲۰۰۹ و در جریان بحران مالی دنیا کاهش پیدا کرده بود، تنزل یافت ولی ساختار اقتصادی این دو دوره باهم تفاوت زیادی دارد و را های برون رفت از بحران های تجاری در این دو دوره متفاوت است. بررسی ها نشان داده است در جریان پاندمی نرخ انقباض اقتصادی دنیا بسیار شدیدتر از بحران مالی سال ۲۰۰۸ بود و تجارت به اندازه اقتصاد با بحران روبرو نشد. انتظار می رود در سال جاری حجم تجارت کالا در دنیا با نرخی دو برابر نرخ انقباض اقتصادی دنیا کاهش پیدا کند در حالیکه در جریان بحران مالی سال ۲۰۰۸-۲۰۰۹ میلادی حجم تجارت کالا در دنیا با نرخی شش برابر نرخ انقباض اقتصادی دنیا، کوچک شده بود. انتظار ما این است که ارزش تولید ناخالص داخلی دنیا در سال جاری  ۴.۸ درصد کاهش یابد ولی در سال بعد ما رشد ۴.۹ درصدی آن را تجربه کنیم.»

سوالی که در این جا مطرح می شود این است که دلیل تفاوت تاثیر این دو بحران روی  حجم و ارزش تجارت در دنیا چیست؟ به نظر می رسد دلیل این تفاوت طبیعت متفاوت این دو بحران  و سیاستهای اجرا شده توسط دولتها در مواجهه با آن است. در جریان پاندمی کرونا دولتها با کسب تجربه از بحران مالی سال ۲۰۰۸ دریافتند باید سریع وارد عمل شوند و حمایت از اقتصاد را در دستور کار خود قرار دهند. این مساله  باعث شد تا شدت کاهش نرخ رشد اقتصادی در دنیا کمتر از انتظارهای اولیه باشد. اما برای اینکه روند احیای اقتصادی در ماه ها و سالهای آتی نیز ادامه داشته باشد، باید دو فاکتور مهم مد نظر دولتها قرار بگیرد. اول اینکه سرمایه گذاری در بخشهای زیر ساختی افزایش یابد و سیاستهای لازم برای جذب سرمایه های خارجی در کشورها تدوین شود و از طرف دیگر  زمینه برای ایجاد اشتغال در کشورها ایجاد شود.