بررسی مولفه های پیرامونی برای پیشرفت کشورهای منطقه ( بخش اول) /دکتر فرزانگان: فرصت اقتصاد دیجیتال را از دست ندهیم/ دکتر مولوی: باید اقتصاد بر هر امری اولویت یابد

در وبینار نخست دکتر فرشید فرزانگان، رئیس اتاق مشترک ایران و امارات با دکتر پیمان مولوی، دبیر کل و عضو هیئت اجرايي انجمن اقتصاددانان ایران به موضوع گذر اقتصاد جهان از شرق به غرب و به نقش خاورمیانه و ایران در این دوران گذر پرداخته شد.

در این وبینار به بررسی شاخص‌ها و مؤلفه‌های پیرامونی پیشرفت کشورها به‌ویژه کشورهای منطقه پرداخته‌شده است. دکترمولوی معتقد است برای پیشرفت و توسعه باید اقتصاد در اولویت قرار گیرد و نگاه به فرصت ها از این منظر باشد و دکتر فرزانگان نیز با توجه به وضعیت پیش بینی ها در حوزه انرژی و تحولات دیجیتالی بر این باور است که : فرصت اقتصاد دیجیتال را نباید از دست داد.

به گزارش اتاق ایران و امارات، دکتر پیمان مولوی در ابتدای این وبنیار گفت: گاهی اوقات بنده فکر می‌کنم که با یک جمعی صحبت می‌کنیم که از حرف‌های تکراری خسته شدند باید حرف‌های امیدوارانه مطرح کنیم و در ایران در چنبره‌ای از اخبار منفی قرار داریم به‌طوری‌که در تجارت نیز درگیر این اتفاقات هستیم اما باید یک‌گوشه‌ای را هم نگاه‌داریم که با آینده مرتبط است چراکه اگر نسبت به آینده هم اهمیت قائل نشویم، یک وضعیت نگران‌کننده‌ای پیش خواهد آمد و امیدوارم در این گفت‌وگو منشأ اثر باشیم.

دکتر فرزانگان نیز در ادامه عنوان کرد: بحث‌هایی که در این وبینار مطرح می‌شود، بحث‌های کارشناسی است و با توجه به فضای پیرامونی که در اطراف ما وجود دارد، به عقیده بنده کار کارشناسی در نوع خود سرشار از امید است و باید تداوم یابد و انتشار پیدا کند.

وی عنوان کرد: در سال ۲۰۱۱-۲۰۱۰ طبقه متوسط جهان 30 درصد مردم جهان را تشکیل می‌داد، در سال ۲۰۳۰ پیش‌بینی می‌شود، حداقل ۶۰ درصد مردم جهان از طبقه متوسط باشند. با دقت در این آمار در سال ۲۰۱۱، ۵۸ درصد فضای اطراف ما یعنی کشورهای منطقه نظیر هند و چین طبقه‌ی متوسطی بودند که در این کشورها می‌زیستند و از سال ۲۰۳۰ به بعد طبقه متوسطی که در اطراف ما زندگی خواهند کرد و ۸۰ درصد طبقه متوسط جهانی خواهند بود یعنی ۸۰ درصد از طبقه متوسط در فضای پیرامونی در تجارت  در منطقه مشاهده خواهد شد. این موضوع یعنی یک بازاری با سطح متوسط که از قدرت انتخاب برخوردار هستند و می‌توانند در فضای پیرامونی کشورما  اقدام به خرید کنند بر همین اساس  بازار کصرف یک هزار و ۱۶۰ میلیارد دلاری در ۱۵ کشور همسایه ایران در سال آینده پیش‌بینی می‌شود.

اهمیت دادن کشورهای منطقه برای سرمایه‌گذاری در اقتصاد دیجیتالی

رئیس اتاق مشترک ایران و امارات به مسئله دیجیتال کردن بازارها اشاره کرد و گفت: بازارهایی که در S&P در شاخص‌هایی در ابتدای این لیست هستند، مانند شرکت‌های بزرگ خودروساز، مواد شیمیایی و امثال آن‌که قبل‌تر از سال ۱۹۳۷ الی ۱۹۹۸ بودند، همه شرکت‌های بزرگ تولیدی هستند و کم‌کم لبه فناورانه بیزینس‌ها شکل‌گرفته و آن‌هایی که در حوزه IT، دیجیتال،Network Marketing فعال هستند، در شاخص S&p  درصدرقرار گرفتند.

وی افزود: کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس به‌ویژه امارات در کسب‌وکارهایی که بر بستر دیجیتال مارکتینگ انجام می‌شود، بسیار سرمایه‌گذاری کردند یعنی دارای یک هاب اقتصادی در اطراف هستیم و به‌زودی از یک هاب دیجیتال نیز در اطراف خود برخوردار خواهیم شد. استعداد دیجیتال شدن ازنظر زیرساخت در ایران ضعیف است اما ازلحاظ استعدادهای افراد و نیروی انسانی که می‌توانند از عهده این کار برآیند، بسیار قوی است لذا باید از این فرصت برای پیوند با بازارهای جهانی استفاده کرد.

نقش سرمایه‌گذاری خارجی در توسعه اقتصاد، تجارت و کسب‌وکار کشورها به‌ویژه کشورهای منطقه ارتقا یافته است و اینجا کشورهایی که دارای وضع نامناسبی ازلحاظ سرمایه‌گذاری هستند، از اقتصاد جهانی عقب می‌مانند

نقش سرمایه‌گذاری خارجی

رئیس اتاق مشترک ایران و امارات بابیان اینکه سرمایه‌گذاری خارجی نیز ازجمله مسائلی است که در فضای پیرامونی در حال شکل گرفتن است، گفت: یعنی از سال ۱۹۸۰ سهم سرمایه‌گذاری خارجی جهان در هر کشور به‌طور متوسط شش درصد از اقتصاد آن کشور را تشکیل می‌دهد. در سال ۲۰۱۱ این عدد به ۳۰ درصد رسیده است یعنی در کشورهای منطقه به‌ویژه امارات ۳۰ درصد اقتصادشان را سرمایه‌گذاری خارجی تشکیل می‌دهد و در سال ۲۰۳۰ نیز پیش‌بینی می‌شود این رقم به ۴۰ درصد افزایش یابد. بنابراین نقش سرمایه‌گذاری خارجی در توسعه اقتصاد، تجارت و کسب‌وکار کشورها به‌ویژه کشورهای منطقه ارتقا یافته است و اینجا کشورهایی که دارای وضع نامناسبی ازلحاظ سرمایه‌گذاری خارجی هستند، از اقتصاد جهانی عقب می‌مانند.

ایران باید به سمت قبول واقعیت‌ها حرکت کند یعنی این‌که نه‌تنها خودمان را دست‌کم نگیریم بلکه با درک درستی از فرصت‌ها بر اساس متدولوژی اولویت‌دهی به اقتصاد حرکت کنیم

اولویت دادن به اقتصاد

دکتر پیمان مولوی، دبیر کل و عضو هیئت اجرايي انجمن اقتصاددانان ایران در ادامه با اشاره به تیتر یکی از رسانه‌های اقتصادی مبنی بر`رشد بنگلادش`اظهار کرد: بنده هنگام مشاهده این تیتر برای مردم کشور بنگلادش خوشحال شدم و از سوی دیگر نیز احساس ناراحتی به بنده دست داد زیرا به سمتی حرکت می‌کنیم که الگوهایمان از کشورهای ژاپن، آلمان، چین فاصله گرفته تا به سمت بنگلادش رسیده است. حال اگر کمی به عقب بازگردیم کشورهایی نظیر بنگلادش، هند، چین، میانمار، سریلانکا و... در حال یافتن یک وجه تمایزی با ایران بودند. این وجه تمایز، اولویت یافتن اقتصاد بر هر امور دیگری است.

وی افزود: من در بررسی مدل اقتصادی بنگلادش متوجه شدم که صحنه جهانی یک صحنه رقابت است و قرار است با یکدیگر رقابت کنیم اما می‌توانم هم‌افزایی هم داشته باشم. بنابراین اقتصاد همراه با رقابت است و باید سعی کرد هرسال نسبت به سال قبلی آن درآمد سرانه افزایش پیدا کند. اگر شخص پیرو این موضوع درصدد دستیابی به اقتصاد دیجیتال، پهنای باند و... باشد، بستر آن را فراهم می‌سازد اما در کشور ایران تمامی این موارد برعکس انجام می‌شود؛ یعنی پهنای باند یک خطر محسوب می‌شود و... بنابراین ذهنیت حاکم بر کشورهای درحال‌توسعه موفق یک ذهنیت توسعه‌خواه است. ذهنیتی که نشان می‌دهد چگونه می‌توان شرایط بهتری را برای بخش خصوصی فراهم ساخت.

مولوی بیان کرد: با تمام فشار های موجود، بستر حوزه الکترونیک و ICT کشور نسبت به دوره‌های قبل رشد کرده است اما نکته جالب اینجاست که سهم ICT ایران در تولید ناخالص ملی به نسبت متوسط جهان که ۶.۵ است، و نسبت به اقتصاد دیجیتال که متوسط آن در جهان عددی معادل ۱۲.۵، و در چین ۳۰ و آمریکا ۲۵ است، این رقم برای ایران 5.5 است یعنی همچنان با متوسط جهانی نیز از فاصله برخوردار هستیم.

در زمانه‌ی تغییر الگوها به‌صورت لگاریتمی قرارگرفته‌ایم اما برخلاف تغییرات لگاریتمی حرکت می‌کنیم که کاملاً مشهود است

تغییرات لگاریتمی

وی بابیان اینکه رشدهای لگاریتمی، در بحث‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد، گفت: در حال حاضر در زمانه‌ی تغییر الگوها به‌صورت لگاریتمی قرارگرفته‌ایم اما برخلاف تغییرات لگاریتمی حرکت می‌کنیم که کاملاً مشهود است. در هیچ‌یک از کشورها در حوزه اقتصاد متخصصین آن‌ها به سمت تحریف و ترجیحات حرکت نکردند و سعی کردند همواره با نگاهی واقع‌گرایانه حرف‌های کارشناسی علمی را بازگو کنند و آن را به کرسی بنشانند و باید حرف علمی را مطرح کرد و به کرسی نشاند و از آن دفاع کرد نمونه این عمل در امارات، چین و کشورهای دیگر مشاهده می‌شود یعنی فائق آمدن یک رویکرد کاملاً علمی و مشخص در یک رویکرد دیگر.

وی عنوان کرد: به‌تازگی عده‌ای عنوان می‌کنند که تولید ناخالص داخلی GDP را قبول ندارند و این ملاک خوبی برای رشد اقتصادی نیست درحالی‌که اگر این موضوع بخواهد از بعد فنی بررسی شود، همواره جای بحث دارد اما این‌که عنوان می‌کنند GDP را قبول ندارند و توسعه به روش غربی‌ها بوده و مدل کشور ما نیست. این بیان به دلیل این است که متکی به تحریف و ترجیحات شده‌ایم و در زمان مناسب واکنش نشان نمی‌دهیم یعنی آن زمان که در مورد رشد صحبت می‌شود، تولید ناخالص داخلی GDP یکی از شاخص‌ها است و باید این شاخص با سایر شاخص‌ها مقایسه شود. به‌علاوه بر اساس سایر شاخص‌ها نیز در بین ۱۸۰ کشور، شاخص بازار آزاد ما در جایگاه ۱۳۰ و شاخص دخالت دولت در اقتصاد ۱۶۴ است.

دبیر کل و عضو هیئت اجرايي انجمن اقتصاددانان ایران عنوان کرد: امارات متحده عربی واکسن چینی را وارد کرده است. در یک موضوعی همانند بحث واکسن که باجان انسان‌ها در ارتباط است و همگان نسبت به آن از حساسیت‌های لازم برخوردار هستند، مشابه آن در اقتصاد مشاهده می‌شود که با مدل‌های فراوان و نظرات مختلف همراه است. با توجه به نکاتی که در مورد اقتصاد دیجیتال، اتفاقات کشورهای مختلف و اطراف و پتانسیل‌های آن‌ها وجود دارد، ایران باید به سمت قبول واقعیت‌ها حرکت کند یعنی این‌که نه‌تنها خودمان را دست‌کم نگیریم بلکه با درک درستی از فرصت‌ها بر اساس متدولوژی اولویت‌دهی به اقتصاد حرکت کنیم.

وی افزود: اولویت دادن اقتصادی یعنی اقتصاد بر هر عامل دیگری اولویت دارد یعنی اگر مشاهده شود به تولید ناخالص داخلی ضربه وارد می‌شود از تصمیم‌های عجولانه جلوگیری شود یا چه عواملی برافزایش درآمد سرانه تأثیرگذار است؟

بسترهایی مانند اینستاگرام برای تحول اقتصاد دیجیتال تا چه اندازه کمک خواهد کرد؟

چطور تولید ناخالص داخلی سریع‌تر رشد می‌کند؟ آن چیزی که مشاهده می‌شود این است که ایران با آن دیدگاه بر اساس واقعیت فاصله دارد، اگرچه همین موج‌ها، تعاملات و درخواست‌ها موجب می‌شود کشورها به سمت عقب یا جلو گام بردارند.

هراندازه سهم نفت در اقتصاد ما و کشورهای منطقه کاهش پیدا کند، ممکن است، مداخلات در اقتصاد کمتر باشد

باید شاخص‌ها را کنار هم دید

رئیس اتاق مشترک ایران و امارات در ادامه بیان کرد: سند چشم‌انداز طراحی‌شده دولت‌ها را به‌صورت دولتی را دنبال می‌کنیم و روی کار آمدن هر دولتی مسائل مربوط به خود را داراست و اقتصاد به سند چشم‌انداز حاکمیتی نیاز دارد.

فرزانگان گفت: قدرت کشورهای درحال‌توسعه در سال‌های پیش رو، ۶۰ درصد تولید ناخالص جهانی است و باید به آمارها و شاخص‌های اقتصادی در کنار هم توجه کرد.

وی گفت: در فضای آینده اقتصادهای کشورهایی مانند هند، اندونزی، روسیه، عربستان و ترکیه، در رتبه‌بندی نظام بین‌الملل، کشور چین اولین جایگاه و بر اساس پیش‌بینی تحلیل گران زودتر از سال ۲۰۳۰ به آن رتبه می‌رسد. کشور هند رتبه سوم پس از آمریکا، اندونزی رتبه دوازدهم، روسیه رتبه دهم، عربستان رتبه هجدهم و ترکیه هم دارای رتبه بیستم خواهد شد. کشورهای مسلمان مانند عربستان، ترکیه، مصر، اندونزی از بازار حلال برخوردارند که می‌تواند این بازار برای ایران یک بازار با پتانسیل  قابل‌توجه باشد و به‌نوعی پتانسیل‌های آینده ایران محسوب می‌شود.

هراندازه انحصار دلار در نظام بین‌الملل سهم کمتری داشته باشد، آزادی عمل بهتری برای ما به وجود می‌آید. در حال حاضر سهم ین ژاپن و یوهان چین رو به افزایش است که ممکن است در دنیا با استقبال بیشتری مواجه شود.

فرزانگان گفت: از سوی دیگر در سال‌های پیش رو ممکن است همچنان هیدروکربن‌ها، نفت و گاز اولویت اقتصادی باشند اما در برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و سال‌های دورتر نفت و گاز اولویت اقتصادی کشورها نخواهد بود و تمام انرژی‌های سبز، الکتریسیته و... در جهان نمود پیدا می‌کند. هراندازه سهم نفت در اقتصاد ما و کشورهای منطقه کاهش پیدا کند، ممکن است، مداخلات در اقتصاد کمتر باشد. از جهات اینکه این کشورها هم‌زمان با افزایش بخش خصوصی، حتی شرکت‌های عرضه‌کننده خدمات عمومی در فضای پیرامونی ایران به‌ویژه به بخش خصوصی ملحق می‌شوند و شانس کار کردن با بخش خصوصی برای ایران افزایش می‌یابد و جابه‌جایی ابرقدرت‌ها باعث می‌شود که نظام استقلال هر کشور بیشتر رعایت شود. به‌طور مثال خارج شدن انگلیس از اتحادیه یورو ومواردی از این دست را شاهد خواهیم بود. ایران در ورود به پیمان های منطقه ای و تعرفه های ترجیحی ضعیف عمل کرده است حتی در مورد پیمان منطقه ای اوراسیا، هنوز به دستاوردهای لازم برای اوراسیا دست پیدا نکردیم و باید روی آن کارکرد. اگر بتوان با کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس همکاری کرد می‌توان با پیوند تعرفه‌ای و نظام مشترک به این بازار دسترسی پیدا کرد البته اگر اولویت نخست اقتصادی و تجاری  مدنظر قرار گیرد.

فرصت اقتصاد دیجیتال را از دست ندهیم

وی بابیان اینکه نباید فرصت استفاده از اقتصاد دیجیتال به‌عنوان اقتصاد اشتراکی را از دست داد، اظهار کرد: شرکت Aie BNB اپلیکیشن که هتل‌ها و اقامتگاه‌ها را هماهنگ می‌کند، بدون اینکه حتی یک هتل یا اقامتگاه داشته باشد، نزدیک به هفت میلیون کاربر دارد که تا قبل از کرونا دو میلیون نفر از این اپکیکیشن از اقامت گاه‌ها و هتل‌های که توریستی هستند، استفاده کردند، هنگامی‌که رشد این اپلیکیشن و پلتفرم را در تولید سرمایه مشاهده می‌نماید. دیگر ثروت و سرمایه، داشتن خانه ،ملک، کارخانه و امثال آن نیست این مهم یک اقتصاد اشتراکی ایجاد می‌کند که فارغ از مرزهاست. اگر بتوان فارغ از مرزها دید گاه اقتصادی داشته باشیم می‌توانیم برای فضای پیرامونی خود حمایت کننده باشیم به طور مثال بنده یک پلتفرم قوی صادراتی که صادرکنندگان از آن حمایت کنند و بتواند به زبان عربی، روسی، ترکی استانبولی  به ویژه برای کشورهای حوزه CIS  خلیج فارس پیاده شود، چرا نباید این کار را انجام داد؟ زیرا بستر آن در کشور فراهم است یعنی از فضای بازار مصرف برای گسترش اقتصاد اشتراکی استفاده کرد.

ادامه دارد...